meslek hastalıkları ne demek?

Meslek hastalığı, belirli bir meslek ya da sanayi kolunda çalışanlarda çalışılan ortamdan, işin niteliğinden ya da çalışma koşullarından dolayı, bedensel ya da ruhsal bütünlüğün bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıkların ortak adıdır. İş kazası ile meslek hastalığı arasındaki temel fark, ilkinde ani bir gelişmeye yol açan bir olay bulunmasına karşılık, ikincisinde sağlığın tedrici bir gelişme sonucunda bozulmasıdır.¹ Türkiye'de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre (Kanun Numarası 5510, Resmi Gazete:16.6.2006–26200) meslek hastalığı; çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ya da ruhi arıza halidir.²

Meslek hastalıkları çoğunlukla kronik seyirli hastalıklardır ve uzun süreli etkilenme sonucunda meydana gelir. Bu yüzden meslek hastalığı tanımında bazı mesleklerde çalışıyor olmanın yanı sıra, belirli bir işyerinde uzunca bir süreden beri çalışıyor olma özelliği yer almalıdır. Başlıca meslek hastalıkları şunlardır:^345678910

Kimyasal maddelerin neden olduğu hastalıklar

• Kimyasal kökenli çevre kirlilğinde saptanan hastalıklardır (aşağıda verilen örneklere bakınız).

Kimyasal madde ateşi

• Çalışma ortamında metal buharı ya da polimer içeren madde buharı bulunanlarda görülen, gripal infeksiyon bulguları ön planda olduğu tablodur.

Solunum sistemi hastalıkları

• Pnömokonyozlar (başlıcaları): Silikozis; Asbestozis (perikard ve/veya plevra kalınlaşması, seröz ya da fibrinli plörit); Kömür madencileri pnömokonyozu (antrakoz); Metal tozları pnömokonyozu; Welders pnömokonyozu**;** Grafit fibrozisi
• Alerjik alveolit: Akut alerjik reaksiyonlar; Bissinozis (byssinosis); Berilliyozis (berylliosis)
• Üst solunum yolları patolojileri: Alerjik rinit; Alerjik larinks ödemi; Nasal septum lezyonları
• Larinks ve Ses hastalıkları: Ses teli nodülü; Larinks kasları felci

İyonlaştırıcı radyasyonun etkileri

• Akut radyasyon sendromu; Kronik dermatit; Kemik iliği inhibisyonu; Radyasyon kataraktı; Deri kanserleri

Kanserler

• Akciğer kanseri; Mezotelyoma (plevra, periton); Lösemi; Deri kanserleri**;** Mesane kanseri; Karaciğer kanseri; Üst solunum yolları kanserleri

Deri hastalıkları

• Kontakt dermatit (alerjik, kimyasal); Akneler; Candida infeksiyonları (özellikle tırnaklarda); Hayvan atıklarından kökenli infeksiyonlar; Ürtiker; Dermatozlar

Lokomotor sistem hastalıkları

Eklem ve eklem kılıfları patolojileri; Tendon yangıları; Omuz eklemine özgü patolojiler; Kemiklerde yorgunluk kırıkları

Periferik sinir sistemi hastalıkları

• Karpal tünel sendromu; Guyoni tünel sendromu; Çömelerek çalışanlarda n.fibularis lezyonları; Ulnar sinir patolojileri

İşitme sorunları

• Gürültü kökenli işitme sorunları
• Makina sesinden kulak zarının zarar görmesi

Vibrasyon (titreşim) sendromu

• Vibrasyon angionöropatisi; Osteoartiküler patolojiler; Angionöropatisi + Osteoartiküler patolojiler

Yüksek atmosfer basıncı

• Dekompresyon hastalığı; Barotravma

Isı değişikliği

• Sıcak çarpması; Soğuk yaraları (frostbite)

Göz hastalıkları

• Alerjik konjunktivit; Radyasyon (ultraviole) konjunktiviti / kataraktı; Viral konjunktivit / keratit; Toksik gazlara bağlı kornea lezyonları; Radyasyona bağlı retina ve koroid dejenerasyonları; İyonlaştırıcı radyasyon kataraktı

İnfeksiyon hastalıkları

• Bakteri/Virüs/Parazit hastalıkları (Sağlıkçılar**;** Hayvancılık işleri**;** Temizlik işleri)

Meslek Hastalıkları (örnekler)

Solunum sistemi hastalıkları

Akciğer ödemi, pnömoni, KOAH, akciğer kanseri^1112131415

İş kolu: Tekstil üretimi, boyacılık, et paketleme, hayvancılık, radyoloji, motorlu araç gazları, endüstriyel hava kirliliği, ısınma kökenli hava kirliliği, madencilik

Kirleticiler: Arsenik, asbest, krom, demir oksid, radyasyon, berilyum, ozon, azot oksidleri, karbon monoksid, tekstil tozları, vinil klorür, teflon tozları

Kalp-damar (kardiyovasküler) sistem hastalıkları

Ateroskleroz ve komplikasyonları¹⁶¹⁷

İş kolu: Motorlu araç gazları, endüstriyel hava kirliliği, ısınma kökenli hava kirliliği, selofan ve plastik işçiliği, motorlu araç tamirciliği, madencilik

Kirleticiler: Karbonmonoksid, hidrojen sülfür, baryum, organik fosfor bileşikleri, solventli yapıştırıcılar, solventler

Sindirim sistemi hastalıkları

Erozyonlar, ülserler, kanamalar, karaciğer nekrozları, siroz, karaciğer kanseri¹⁸¹⁹

İş kolu: Mücevher işçiliği, kuru temizleme, soğutma sistemleri işçiliği, gıda üretimi, matbaacılık, akü ve pil işçiliği, boya üretimi

Kirleticiler: Metaller (kurşun, kadmiyum, fosfor, berilyum, arsenik), karbon tetraklorür, klorlu hidrokarbonlar, nitrozaminler, vinil klorür, aflatoksin, bakteri toksinleri

Üriner sistem

Kronik böbrek hastalıkları, mesane kanseri²⁰²¹

İş kolu: Kurşun işçiliği, tekstil üretimi, akü üretimi

Kirleticiler: Kadmiyum, kurşun, cıva, organik boyalar, halojenli hidrokarbonlar

Sinir sistemi

Ekstrapiramidal bozukluklar, periferik nöropatiler²²²³

İş kolu: Ağaç işçiliği, boyacılık, ekzost gazları, ısı yalıtımcılığı, kurşun işçiliği, tekstil üretimi, petrokimya, pestisidler, akü işçiliği, bozuk gıdalar

Kirleticiler: Cıva, manganez, kurşun, karbon monoksid, fluor, organik fosfor bileşikleri, hekzan, organik solventler, ağaç koruyucu maddeler

Ayrıca

• Karpal Tünel Sendromu (CTS)
• Silikozis
• Pnömokonyoz

Kaynakça

Orijinal kaynak: meslek hastalıkları. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩

3. Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi, İSGİP, 2020 ↩

4. ↩
5. ↩

6. Greenberg MI, Vearrier D. Metal fume fever and polymer fume fever. Clin. Toxicol., (Philadelphia), 53(4):195-203, 2015   ↩

7. Zacharisen MC, Fink JN. Hypersensitivity pneumonitis and related conditions in the work environment. Immunol. Allergy Clin. North Am. 31(4):769-786, 2011 ↩

8. Karkhanis VS, Joshi JM. Pneumoconioses. Indian J. Chest Dis. Allied Sci, 55(1):25-34, 2013 ↩

9. Beckett WS. Occupational respiratory diseases. N. Engl. J. Med. 342(6):406–413, 2000 ↩

10. Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981 ↩

11. Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015 ↩

12. Çöloğlu AS. Kimyasal Zararlara Bağlı Ölümler. Adli Tıp Ders Kitabı, s.183-229, Editörler: C.Çakalır, Z.Soysal, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları,  Rektörlük No.: 4165, Fakülte No.: 224,  İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul, 1999 ↩

13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩
22. ↩
23. ↩

Kategoriler